تاثیر تمرینات منتخب یوگا بر تعادل زنان سالمند

عنوان: تاثیر تمرینات منتخب یوگا بر تعادل زنان سالمند سپیده جنتی1، دکتر مهدی سهرابی2، دکتر رضا عطارزاده حسینی3 1.کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد 2.استادیار و عضو هیات علمی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد.3. استادیار و عضو هیات علمی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد. مقدمه: زمین خوردن یکی از مشکلات شایع دوران سالمندی است که به سبب بروز تغییراتی در سازوکار دستگاههای اسکلتی ـ عضلانی، دهلیزی، حسی ـ پیکری، بینایی و دستگاههای فیزیولوژیک درگیر تعادل، رخ می دهد. از آن جهت که ناتوانی در حفظ تعادل یکی از علل اصلی زمین خوردن است؛ عوامل خطرزای مرتبط با زمین خوردن هم جسمانی و هم محیطی است. هر ساله یک سوم سالمندان 65 سال به بالا زمین خوردن را تجربه می کنند به طوری که زمین خوردن رایج ترین علت صدمه و بستری شدن سالمندان در بیمارستان و حتی در بعضی مواقع عامل اصلی مرگ هاست. بیشتر از نیمی از سالمندان به دلیل شکستگی لگن ناشی از زمین خوردن هیچگاه نمی توانند به سطح عملکرد اولیه خود بازگردند. معمولاً تعداد زمین خوردن ها و ناتوانی در حفظ تعادل و شدت آسیب ناشی از آن با سن افزایش می یابد؛ به طوری که بنجویا و همکاران، در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که تعادل سالمندان سالم در مقایسه با جوانان کاهش می یابد و لاپیر و همکاران نشان دادند زنان سالمند نسبت به مردان کنترل وضعیت پویای ضعیف تری دارند. تحقیقات نشان داده که افراد با استفاده از تمرین می توانند هم گام با افزایش سن، مهارتهای حفظ تعادل را توسعه دهند(1). هندراکیس و همکاران، نشان دادند تمرینات کششی ایستا، عملکرد تعادلی سالمندان را بهبود داده است.تغییرات دوران سالمندی انجام برخی ورزش ها را در سالمندان محدود می کند؛ با این حال، تمریناتی هستند که می توانند برای سالمندان سودمند باشند. پیاده روی و فعالیت های دیگری که باعث تقویت جسم و ذهن می شوند مانند: پیلاتس و یوگا جزء فعالیت هایی هستند که برای سالمندان مفیدند(2).هاتا یوگا فعالیتی است که هر کس در هر سن و موقعیتی می-تواند آن را انجام دهد در این ورزش نیازی به فعالیت زیاد بدن نیست. راب نشان داد تمرینات هاتا یوگا باعث افزایش قدرت و انعطاف پذیری آزمودنی ها شده، تعادل را بهبود داده است؛ با این حال موریس نشان داد تمرینات یوگا تاثیر معناداری بر تعادل زنان سالمند نداشته است(1). با این وصف در این مطالعه محقق قصد داشت تاثیر تمرینات هاتایوگا را بر کنترل وضعیت بدنی و تعادل ایستا و پویای زنان سالمند مورد بررسی قرار دهد. روش شناسی: جامعه آماری این مطالعه نیمه تجربی را زنان سالمند شهر مشهد در سال 1388 تشکیل می دادند که به طور داوطلب دعوت به همکاری شدند. از میان آنها 29 زن سالمند سالم با دامنه سنی 72-60 سال به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. پیش و پس از برنامه تمرینات هاتایوگا که در سه جلسه یک ساعته درهفته و به مدت هشت هفته به طول انجامید؛ تعادل ایستا و پویا به ترتیب از طریق آزمون ثبات وضعیتی و خطر افتادن به وسیله دستگاه تعادلی بایودکس سنجیده شد. در پایان جهت تحلیل آماری داده ها از آزمونهای تحلیل واریانس( با اندازه گیری مکرر) و تی همبسته استفاده و برای مقایسه نتایج سطح معناداری 05/0=? در نظر گرفته شد. یافته ها: برنامه تمرینی هاتا یوگا به مدت 24 جلسه تاثیر معناداری بر تعادل ایستا: ثبات کلی (001/0p= )، تعادل قدامی ـ خلفی(002/0 p=)، تعادل داخلی ـ خارجی(006/0 p=)و همچنین تعادل پویای زنان سالمند داشت(00/0p=). بحث و نتیجه گیری: اکثر محققان در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که یوگا روی آزمودنی ها مفید بوده است. نتایج تحقیق موریس که به مقایسه تاثیر تمرینات یوگا و تمرینات تعادلی بر آگاهی محیطی در سنجش کنترل وضعیتی، توجه و جستجوی بصری، اعتماد، ترس و آگاهی نسبت به مخاطرات محیطی در زنان سالمند پرداخت؛ تاثیر معناداری برای تمرینات یوگا در بهبودی کنترل تعادل سالمندان نشان نداد؛ از جمله دلایل عدم هم خوانی با نتایج تحقیق حاضر می توان به کم بودن تعداد آزمودنی ها در گروه یوگا و یا کم بودن تعداد جلسات تمرین در هفته اشاره کرد. به طور کلی با توجه به اثر مثبت تمرینات هاتایوگا بر تعادل ایستا و پویا می توان احتمال داد که تمرینات هاتایوگا توانسته است قدرت عضلانی در اندام تحتانی را بهبود بخشد و موجبات بهبود تعادل و کاهش خطر زمین خوردن در زنان سالمند را فراهم نماید.